TEKERLEME ve YANILTMACALARIN EĞİTİMSEL İŞLEVLERİ
Masal, efsane ve bilmece gibi sözlü kültür ürünleri, eğlendirip hoşça vakit geçirtmenin yanı sıra, çocukların eğitilmelerinde de önemli görevler üstlenirler. Çocukların eğitilmeleri sürecinde öne çıkan sözlü kültür ürünleri arasında tekerleme ve yanıltmacalar da yer alırlar. Bu nedenle aşağıda, tekerleme ve yanıltmacaların eğitimsel işlevleri üzerinde ana hatlarıyla durulmaya çalışılacaktır. Çocuk yaratıcılığının ürünü olan tekerlemeler, bağımsız bir şekilde söylenebildikleri gibi masal, halk hikâyesi gibi çeşitli anlatı türleri içerisinden de kullanılabilirler. Daha çok çocukların oyunlarıyla eş belirleme süreçlerinde karşımıza çıkan tekerleme ve yanıltmacalar, ritm zenginliği taşıdıklarından çocuklara haz vererek beyinlerinde hoş ezgiler uyandırırlar. Yani çocukların beyinlerine, ninnilerden sonra estetik değerlerin ilk tohumlarını atarlar. Tekerlemeler, çocukların kendi dillerini tanıyıp sevmelerine de katkı bulunurlar. Okul öncesi dönemdeki çocuklar, çok fazla yeni kelime öğrenirler ve yeni söyleyişlere merak duyarlar. Eğlenceli tekerleme ve yanıltmacalar, çocuğa dilini sevdirmenin yanı sıra, alışılmadık sözcükleri de düzgün söyleyebilme yeteneği kazandırırlar. Tekerleme ve yanıltmacalar şaşırtmayı ve güldürmeyi amaç edinirler. Bunları dinlemek, söylemek ve ezberlemek eğlenceli bir iştir. Bu da çocukların eğlenerek öğrenmelerini sağlar. Yani, tekerleme ve yanıltmacalar, dili öğretme ve geliştirme çalışmalarında eğlenceli bir eğitim aracına dönüşürler. Nitekim tekerleme ve yanıltmacalar, günümüz eğitim uzmanları tarafından dili özenle ve güvenle kullanma alışkanlığına katkıda bulunmak için çok uygun araçlar olarak görülmektedirler. Bu tür işlevlere sahip olan tekerleme ve yanıltmacalar, çocukların eğitilmeleri sürecinde ses eğitimi ve telaffuz çalışmalarında da kullanılabilirler. Tekerleme ve yanıltmacalar, dilimizdeki seslerin orijinal hallerinin bozulmadan çıkarılmasına yardım edebilirler. Ayrıca ses organlarının çalışmasına ve işitilen bir sesi tekrar çıkarabilmek için hazır duruma gelmelerine de katkıda bulunurlar. Özellikle de yanıltmacalar, ses ve telaffuz çalışmalarında zevkli bir öğrenmeye yardımcı olurlar. Tekerlemelerin eğitimsel işlevleri, sadece dil öğretimiyle sınırlı değildir. Çocukların söyledikleri tekerlemeler, onların iç dünyalarının, eğilimlerinin, hayata ve olaylara bakış açılarının, mizah anlayışlarının öğrenilmesi bakımından da işlevseldirler. Bu yönüyle tekerlemeler ebeveynlerle öğretmenlerin çocukları tanımalarına ve onları anlamalarına yardımcı olurlar. Tekerlemeler, özellikle de söylenmesi oldukça güç olan yanıltmacalar, bu zor işi kolaylıkla başarabilen çocukların diğerleri arasından sivrilmelerine de olanak verirler. Güldürüp eğlendiren tekerleme ve yanıltmacalar, bunları söyleme konusunda ustalaşan çocukların akran grupları içerisinde yükselmelerini ve kendilerini tatmin etmelerini de olanaklı kılarlar. Yukarıdaki cümleleri özetleyecek olursak, çocuklarının eğlenip gülmelerini, oyun oynamalarını, kendi aralarında iletişime geçmelerini sağlayan tekerleme ve yanıltmacalar, sözlü kültürün, günümüz eğitim süreçlerinde de eğitim araçları olarak öne çıkarılması gereken konuşmalık türlerindendir.
Nazife ÖZDEMİR Eğitimci
Yorumlar
Yorum Yaz