MADDEYE BAĞLANMA, HAYATA BAĞLAN!

• ERD
• ,
• 90 Kişi Görüntüledi

Bir  eğitimci  olarak  bağımlılık kelimesinin son yıllarda hayatın içinde çok fazla yer aldığını görmenin rahatsızlığını her geçen gün daha fazla yaşıyorum. Hayatın birçok farklı alanında kullanılan bu kelimenin sözlük anlamı; bir maddenin yaşamı ve sağlığı olumsuz etkilemesine karşın, kullanımının devamı ve   madde alma isteğinin durdurulamamasıdır. Bu madde bazen bir içecek, bazen bir yiyecek, bazen bir sigara ya da bazen elektronik bir alet olabilir.

Bir insan neden bir maddeye bağımlı olabilir?   Bağımlılığa   neden   olan etmenleri   incelediğimizde karşımıza psikolojik nedenler, sosyal nedenler ve davranışsal nedenler olmak üzere üç farklı  boyut çıktığını görüyoruz. Bağımlılıkla mücadele ve bağımlılığı önleme konusunda yapılacak ilk şey bireyi bağımlılığa yönelten nedenya da nedenleri bularak bu alanda gerekli iyileştirme çalışmalarının  yapılmasıdır.

Bağımlılık türlerine baktığımızda sigara, alkol, madde ve teknoloji bağımlığının diğer bağımlılık türlerine göre daha yaygın olduğu görülmektedir.

Sigara Bağımlığı

Bağımlılık türleri arasından karşımıza en çok çıkan tür sigara bağımlılığıdır. Sigara ulaşması, temin etmesi en kolay bağımlılık yapan, zararlı maddedir. Yasal olarak 18 yaşın üzerindeki herkese satılmaktadır. Oysaki zararsız gibi raflarda duran ve müşterisini bekleyen bu maddeden dünyada her yıl yaklaşık 4,9 milyon kişi ölüyor, yani günde

13.000 kişi...

Çocukların sigaraya başlama yaşı son yılllarda biraz daha aşağılara inmesindeki en önemli nedenlerin başında olumsuz baskısının olduğu söylenebilir. Ev ortamında ya da hususi araç içerisinde çocuğun bulunduğu esnada içilen sigara dumanı çocukta hem hastalığa neden olmakta hem de sigaraya özentiyi artırmaktadır.

İçinde onlarca zararlı madde olan ve bağımlılık yapan, kansere yakalanma riskini kat kat artıran sigaradan kurtulmanın en önemli yolu kişinin bunu gerçekten istemesi ve aniden bırakmasıdır. Yapılan araştırmalarda sigarayı bırakanların yaklaşık % 80’i aniden bırakırken, azaltarak bırakanların oranı ise % 6 olduğu görülmüştür.

Alkol Bağımlığı

Bağımlılık türlerinden sıkça karşılaşılan bir diğeri ise alkol bağımlılığıdır. Alkol, vücudun tüm sistemlerini etkileyerek çeşitli tıbbi rahatsızlıklara neden olan kimyasal bir maddedir.

Alkol alındıktan sonra hızla ince bağırsaktan kana karışır. Kana karışan alkol miktarına göre, beynin çalışmasını yavaşlatır.

Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre gerçekleşen ölümlü trafik kazalarının büyük bir bölümü alkollü araç kullanmaktan ötürü gerçekleşir…

Aile içi şiddetin en önemli sebeplerinden birisi de alkoldür. Eşine şiddet uygulayan kişilerin %70’i alkol alan kişilerdir. Son zamanlarda yaşanan ve basında sıkça yer alan bu tür haberlerin  detayını  incelediğimizde şiddete başvuranlarda alkol ve madde kullanımı oldukça yüksek oranda çıkmaktadır.

Madde Bağımlığı

Madde  Bağımlılığı;  vücudun bir ya da birden çok işlevini olumsuz yönde etkileyen maddelerin kullanılması, bundan dolayı zarar görüldüğü hâlde bu maddelerin kullanımının bırakılamaması durumudur. Zararlı maddelerin bir çok çeşidi bulunmakta ve son zamanlarda farklı isimlerdeki yeni türleri de insanları zehirlemeye devam etmektedir.

Bağımlı olan kişi zaman içerisinde maddenin de etksi ile kendine güveni azalır ve oto kontrolü zayıflar. Başkalarının tesiri altında yaşamaya başlar. Geleceğe yönelik hayalleri ve hedefleri yavaş yavaş ortadan kalkar bunun yerine anlık yaşamayı tercih etmeye başlar. Bağışıklık sistemi zayıflayacağından bir süre sonra sağlık sorunları ortaya çıkar. Bunun yanı sıra frengi, verem, AIDS, kanser, kangren, Hepatit B ve Hepatit C gibi birçok ölümcül hastalığa kapılma riski artar.

Teknoloji Bağımlığı

Son yıllarda hastanelerde yeni bir bağımlık türü olan teknoloji bağımlılığı ile ilgili klinikler açılmaya başlanmaktadır. Teknoloji kullanımı çok önemli ve gerekli  bir ihtiyaçken zaman içerisinde kontrolsüz   bir    kullanım sonucunda kişinin iradesini kaybetmesi, kendini denetleyememesi ve onsuz bir yaşam sürememeye başlaması gibi bir  hal içerisine girebilr. Bu durum teknoloji bağımlılığı olarak tanımlanabilir. Teknoloji bağımlısı olan kişide teknoloji kullanımı ve onunla bağlantılı eylemler kişinin hayatının ciddi bir bölümünü kaplar, kişi yapmak zorunda olduğu işleri yapmaz veya durmadan erteler.

Teknolojinin  hayatımızda  hiç  olmaması yani sıfır teknoloji durumu günümüzde zaten   mümkün değildir. Olması gereken sıfır değil, sınırsız değil, yeterince teknoloji kullanımdır. Bu dengeyi sağlayamayan birey zamanla her geçen gün kullanım süresini artırır. Teknoloji hayatının en önemli konusu haline gelir ve kullanmadğı zamanlar yoksunluk hisseder. Her geçen gün artışın sonunda hayatın düzeni bozulur. Hem fiziksel hem de psikolojik sorunlar yaşamaya başlar. Sorumluluklarını yerine getiremez ve çevresi ile sık sık tartışma ve gerginlik yaşar. Uyku ve yemek düzeni diye bir düzen olmaz. Özellikle internetten sosyal medyadan ya da online oyun oynamaktan kopamaz. Hayatın bir kenarında da da teknoloji olması gerekirken tüm hayatı teknoloji olur. Sonrasında kaybolan ve boşa geçen bir hayat…

Özellike çocuklar ve gençler arasında hatalı teknoloji kullanımının daha yaygın olduğu günümüzde gerekli tedbirler alındmağında ve iyileştirmler yapılmadığında ilerleyen süreçte çok daha sıkıntılı bir dönem yaşanması muhtemeldir. Son yıllarda obezite, gecikmiş konuşma, uyku ve beslenme bozuklukları, göz hastalıkları, dikkat dağınıklığı, iletişim sorunları, davranış sorunları, şiddet eğilimi gibi konulardaki artışın en önemli nedenlerinin başında yanlış ve bilinçsiz teknoloji kullanımı

Bağımlılık konusunda yapılabilecek en önemli çalışma yangın çıkmadan yangın çıkması muhtemel tedbirlerin alınması ve konuda gerekli hizmetlerin verilmesidir. Yoksa yangın çıktıktan sonra yangını söndürmek hem çok daha zor hem çok daha masraflı hem de bıraktığı izler çok daha yaralayıcı olabilmektedir. Bağımlılık üzerine yapılan bir araştırmada bağımlığı önleme çalışmaları kapsamında yapılan harcamaların maliyeti bir kişi için 1 $ iken bağımlılığı tedavi etmenin maliye- ti 18 $ olduğu tespit edilmiştir.

Bağımlılığı önleme konusunda aileler neler yapabilir?

• Olumlu model olun. Çocuklar söylenenlerden daha çok yapılanları örnek alır.
• Sağlıklı beslenme alışkanlığı kazandırın.
• Aile içinde birlikte kurallar belirleyin. Kurallarınızda tutarlı olun.
• “Hayır” demeyi öğretin. Arkadaş baskısına karşı nasıl tepki verileceğini öğretin.
• Bağımlılık konusunda kritik bir dönem olan ergenlik dönemi özelliklerini iyi tanıyın.
• Çocuğunuzun arkadaşlarını  veebeveynlerini tanıyın, onları evinizde ağırlayın.
• Davranışlarındaki ani değişimlere karşı duyarlı olun.

• Sosyal kültürel ve sportif faaliyetlere yönlendirin.
• Okulu ve öğretmenleri ile etkili bir iletişim kurun. Devamsızlık durumunu takip edin.
• Bağımlık konusunda şüpheleriniz varsa uygun ve doğru bir yaklaşım için bir uzmandan destek alın.

Maddeye değil hayata bağlı nesiller yetiştirmek dileği ile…

Çelebi ÇAĞLAYAN

PDR Uzmanı