GRİPTEN KORUNMANIN ANAHTARI: GRİP AŞISI
Kış aylarına girmemizle birlikte, grip ve grip aşısı yeniden toplumumuzun gündemine girdi. Peki, grip aşısını olmalı mıyız? Grip aşısı faydalı ve gerekliyse kimler olmalı? Ne zaman olmalı? Bu soruların yanıtlarını vermeye çalışalım… Öncelikle grip hastalığını tanımamız gerekiyor. Grip, diğer adıyla influenza, influenza virüsünün sorumlu olduğu bir hastalıktır. İnfluenza tiplerinden A ve B bizim bildiğimiz gribin esas sorumlularıdır. İnfluenza A virüsü, bir dönem aylarca Türkiye gündemini oluşturan domuz gribi (H1N1, H1N2, H3N1, H3N2 ve H2N3) ve kuş gribi (H5N1 ve H7N9) tiplerini barındırır. Dünyadaki tüm ünlü grip salgınlarından sorumludur.
İnfluenza B virüsü ise genellikle genç erişkinlerde ve çocuklarda hastalık yapar. MİLYONLARCA KİŞİNİN ÖLÜMÜNDEN SORUMLU Tarih boyunca grip hastalığı toplu ölümlere de yol açmış bir hastalıktır. Örneğin 1800’lü yılların sonlarında Rusya’da H3N8 ve H2N2 virüsleri nedeniyle 1 milyon kişinin öldüğü kayıtlara geçmiş durumda. Bilinen en büyük grip salgını ise 1918-1920 yılları arasında yaşandı. İspanyol gribi olarak (H1N1) etkili olan grip o dönem en az 20 milyon kişinin ölümüne yol açtı. 1950’li yılların ortalarında Asya’da 1,5 milyon kişi, 1960’ların sonunda ise HongKong salgınında ise 1 milyon kişini gripten öldüğü biliniyor. Son olarak ise 2009 yılında grip hastalığı tüm dünyada adından söz ettirdi. 2009’da H1N1 kaynaklı domuz gribi salgını, dünya çapında en az 100 bin kişinin ölümüne yol açtı. Kimi kaynaklara göre bu sayı 400 bini buldu.
Kimler grip aşısı olmalı? Grip aşısı, grip hastalığından korunmak için en önemli adımdır. Özellikle aşı olmasını önerdiğimiz kişiler şunlardır:
• 6-59 aylık çocuklar
• 50 yaşın üstündeki yetişkinler
• KOAH ve astım hastaları
• Şeker hastaları
• Kalp hastaları
• Böbrek, karaciğer veya kan hastalığı olan kişiler
• Felç geçirmiş kişiler
• Bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler (kemoterapi alanlar, steroid kullananlar veya HIV ile enfekte hastalar)
• Grip mevsiminde gebe kalanlar veya gebe kalacaklar
• Bakım evi sakinleri
• İleri derecede obez olan kişiler (VKİ 40’tan büyük olanlar)
• Risk altındakilerin bakıcıları ve temas ettikleri kişiler
• Sağlık personeli
• 5 yaşın altındaki çocukların aileleri ve bakıcıları
Bu listede yer alan yüksek riskli kategorilerden birinde olan kişilerle aynı evde yaşayan kişiler Bu arada belirtmek gerekir ki grip nedeniyle geçtiğimiz yıllarda hastaneye yatırılan erişkin hastaların yüzde 80’i astım, KOAH, şeker hastalığı ya da kronik kalp hastasıdır; çocuk hastaların ise yüzde 50’si benzer kronik rahatsızlıklardan muzdaripti.
GRİP AŞISI KİŞİYİ GRİPTEN NE KADAR KORUR?
Bir kişiyi grip hastalığından, grip aşısının koruyup korumayacağını belirleyen iki ana faktör vardır. Bunlardan ilki, aşılanan kişinin yaşı ve sağlık durumu gibi kendine has özellikleridir. İkincisi ise aşıda yer alan (grip sezonunda etkin olacağı tahmin edilen) virüs tipleri ile toplumda grip mevsiminde etkin olarak hastalık yapan virüs tiplerinin uyuşmasıdır. Dünya Sağlık Örgütü her yıl gelecek grip sezonunda etkili olması beklenen 3 (dörtlü aşı için 4) grip virüsü tipini aşıya konulmak üzere belirler. 2017- 2018 sezonunda etkin olması beklenen grip virüsleri şunlardır: • İnfluenza A (H1N1) • İnfluenza A (H3N2) • İnfluenza B/Brisbane/60/2008. 2014-2015 yılında aşıya konulmak üzere seçilen virüs tiplerinin, güncel hastalık yapan tiplerle çok kötü bir eşleşmesi grip aşısı için olumsuz bir şöhret yaratsa da hâlen gripten korunmada en önemli metot, grip aşısı olmaktır. Bu aşının faydaları nelerdir? • Grip aşısı, grip olsanız dahi hastalığı hafif geçirmenizi; grip nedeniyle hastaneye yatırılmışsanız hastanede daha kısa süre kalmanızı sağlar. 2017 yılında yapılan bir çalışmada bu net olarak gösterilmiştir. • 2014 yılında yapılan bir çalışma, grip aşısının 2010-2012 yılları arasında çocuklarda griple ilişkili yoğun bakım ünitesine yatma riskini %74 oranında azalttığını gösterdi. • 2016 yılında yapılan bir başka çalışma ise grip aşısı olan 50 yaşından yaşlı kişilerin, grip nedeniyle hastaneye yatma riskini %57 oranında azalttığını gösterdi. • Aşılama, kalp hastalığı olan hastalarda kalp krizlerinin daha düşük oranlarda oluşmasına neden oldu. • Aşılamanın hastaneye yatış oranlarını şeker hastalarında %79 oranında ve KOAH hastalarında %52 oranında azalttığı gösterilmiştir.
Gebe kadınlarda yapılan bir başka çalışma, aşılamanın gebelerde grip ile ilişkili akut solunum yolu enfeksiyonu riskini yüzde 50 oranında azalttığını gösterdi. • Aşılama, gebeleri ve emziren anneleri gripten korur. Aşılanan annenin bebeği, 4 aylık olana kadar gripten korunmaya devam eder. • Aşı yaptırmakla çevrenizdeki insanları da korumuş olursunuz.
Antibiyotik faydalı mı? Grip hastalarının antibiyotik kullanmalarının hiçbir faydası yoktur. Gribe özgü anti-viral ilaçlar mevcuttur ve bu ilaçların en etkili olduğu zaman hastalığın ilk iki günüdür. Bununla birlikte hastaneye yatırılan hastalarda daha geç de olsa bu ilaçların kullanımı hastalığın süresini kısaltabilir ya da şikâyetleri hafifletebilir. Antiviral ilaç kullanımının bir avantajı da zatürre gibi gribin neden olabileceği ağır tabloları önleyebilmesidir. Bu özellikle şeker hastalığı ya da KOAH gibi kronik hastalıkları olan kişiler için önemlidir.
Dr. Ayhan GÖZAYDIN Enfeksiyon Hastalıkları Uzman
Yorumlar
Yorum Yaz