Çocuklarda Korku ve Kaygılar
Korku ve Kaygı aynı şey mi? Korku, aniden ortaya çıkan tehlikeye karşı gösterilen bir reaksiyondur. Bu tehlike gerçek ya da kişinin algıladığı bir tehlikedir. Söz konusu bu tehlike kişide savaş ya da kaç tepkisini ortaya çıkartır. Kaygı, gelecekte ortaya çıkabilecek tehlikelere karşı taşınan endişeleri, bedenimiz ve düşüncelerimizdeki değişiklikleri içerir. Her iki durumda da çocuk rahatsız ve huzursuz olur. Yaşam kalitesi olumsuz etkilenir ve çoğunlukla tüm aile fertleri bu kaygı ve korku nöbetlerinden etkilenmeye başlar. Çocuklukta her yaş döneminin belli başlı korku ve kaygı sebepleri olur. Bunları bilmek ve yaş dönemine uygun tutum ve davranışlarda bulunmak ebeveynin sorumluluğundadır. Unutulmamalıdır ki, kaygının düşmanı bilgidir. İnsan genellikle, bildiği ve tanıdığı şeylerden korkmaz. Bildiği konularda da nasıl davranması gerektiğini de öğrenmişse, çocuğuna ve ailesine en faydalı olacak kişi konumuna ulaşmış demektir. Şimdi gelin yaş dönemlerine göre çocuklarda korku ve kaygı oluşturan durumlara yakından bakalım. 0-2 Yaş Kaygı ve Korku Nedenleri Ebeveynlerden ayrı kalmak; 8-10 aylık bebekler geçici olarak giden şeylerin sonsuza dek yok olduğuna inanırlar. Yüksek gürültü; yüksek bir ses ya da ürkütücü bir his hassas beyinlerini alarma geçirir. Harici kontrol; kendi kontrolünün dışında gibi gözüken her şey (araba kornası ya da gök gürlemesi gibi) ona korkutucu gelebilir. 3-5 Yaş Kaygı ve Korku Nedenleri Karanlık ve gece yalnız kalmak; okul öncesi çocuklar gerçek ve hayali ayırmakta güçlük çekerler. Bu nedenle yalnız kaldıklarında hayallerine gelen her türlü şeyden korkabilirler. Kostüm giymiş insanlar (palyaço, Noel baba gibi); çocuklar yabancı ve bilinmedik şeyler etraftayken kendilerini rahatsız hissederler. Bu kostümlerin içindekinin insan olduklarını görseler dahi kaygıları, korkuları geçmeyebilir. 6-11 Yaş Kaygı ve Korku Nedenleri Evde yalnız kalmak; ebeveynleri olmadan, yabancı ve belirsiz bir dünya ile baş edememekten korkarlar. Reddedilmek; çocuklar dışarıda büyük bir dünya olduğunu ve içinde reddedilmeyi de içerdiğini fark etmeye başlarlar. Bu da onları endişelendirir. Değer verdikleri insanların başlarına kötü bir şey gelmesi; çocuklar belli bir süre sonra, ölümün kaçınılmaz olduğunu anlamaya başlarlar. Bu durumla baş etmeyi öğrenemezlerse aşırı korku ve kaygı duyarlar. 12 Yaş ve Üstü Kaygı ve Korku Nedenleri Dış görünüşleri; aileden ziyade akranlarının olduğu bir çevreye geçiş yapan çocuklar, sosyal etkileşimlerin önemini tam olarak kavramaya başlarlar. Bu etkileşimlerde de dış görünümlerinin istedikleri gibi olmaması onları kaygılandırır. Notları ve başarıları; ergenlikte başarısızlığın beraberinde belli sonuçlar getirdiği anlaşılmaya başlar. Hiç umurunda değil gibi görünen ergenlerde dahi bu durum bir dönem de olsa kaygı oluşturur. Ebeveyne ya da bir yetişkine açılmak; ergenler, özgürlüklerini kabul ettirmenin önemini en azından belli dereceye kadar anlarlar ve özgürlüklerini kabul ettirememek hakkında endişe duyarlar. Günümüzde çocuklarda en çok korku ve kaygı oluşturan içerikler neler? Aşağıda listelenen içerikler son 3 ayda en fazla vakaya konuya neden olanlardır. Bu liste maalesef çoğaltılabilir.
1. Slender Man (youtube-film) 2. Granny (youtube-film-oyun) 3. Ölümsüz Jason (youtube-film-oyun) 4. Momo (youtube-oyun) 5. Baldi (youtube-oyun) 6. Chucky (youtube-film) 7. Slendrina (youtube-oyun) 8. Korkunç Katil Palyaço (youtube-film) 9. Mariam (youtube-oyun) 10.Monster School (youtube kanalı) Önleyici olarak neler yapabilir? Günümüzde çocukları ekran başından tamamen uzak tutmak gerçekçi ve doğru bir davranış değildir. Belli bir yaşa kadar ekran ile tanışmamaları tabiî ki çok faydalıdır fakat bir süre sonra ekran ile buluşmaları gerçekleşecektir. Bu buluşma gerçekleştiğinde sınırlı ve doğru yönlendirilmiş bir kullanım gerçekleştirmelerini sağlarsak teknolojiden faydalanmaları sağlamış oluruz. Öncelikle tüm teknoloji kullanımının ebeveyn gözetiminde ve bilgisi dâhilinde olması, büyük sorunları engelleyecektir. Ailelerin mutlaka güvenli internet kullanımı hakkında bilgi alması ve evlerinde uygulaması faydalı olacaktır. Bununla beraber youtube kullanılacaksa, çocuklar için hazırlanan youtube kids uygulamasının kullanılması en azından tehlikeyi azaltacaktır. Normal youtube uygulamasında ise tamamen güvenliği sağlamasa bile “kısıtlı mod” kısmının aktive edilmesi yararlı olacaktır. Youtube dan farklı olarak güvenli içerik sağlayan uygulamalar araştırılmalı ve çocuğun kullanımı için alışması sağlanmalıdır. Bu güvenli uygulamalar (okidokido.app, jelly) çocuğunuz için ekran süresi ayarlama ve güvenli içerik sağlarlar. Tüm bunlara rağmen ekran süresi boyunca çocuğunuza rehberlik etmeniz güvenliği arttıran bir yaklaşım olacaktır. Anne-Baba Neler Yapabilir? Anne ve baba çocuğa; • Ben yanındayım, sen güvendesin • Lütfen bana nasıl hissettiğini anlat • Kaygın ne kadar büyük, tarif edebilir misin? • Endişelendiğin şey konusunda neler biliyorsun? • Korktuğun şeyi çizebilir misin? • Senin için ne yapmamı istersin? • Bu endişe geçecek. Vb. yaklaşım ve tutumlarda bulunursa çocuk rahatlamış hisseder ve problem daha hızlı çözüme kavuşabilir. Korku ve kaygı çocuğun hayatında kritik bir öneme sahiptir. Korku ve kaygıyla nasıl baş edeceğini bilmeyen ve mücadele etmeye çalışırken destek görmeyerek çocukluğunu geçirmiş yetişkinlerin halen problem yaşadıklarını söyleyebiliriz. Bu nedenle, evde yapılan etkinlikler, uygulamalar ve önlemlerin sorunu çözemediği anlaşıldığında, vakit kaybetmeden bir uzmana danışmak gerekir. |
Ahmet Fatih ERKAN PDR Uzmanı
Yorumlar
Yorum Yaz